रामेछाप । रामेछापमा दिगो कृषि तथा कृषकहरूको पेसागत स्वास्थ्य तथा सुरक्षा प्रवर्धनका लागि प्राङ्गारिक (दिगो) र सुरक्षित खाद्यान्न उत्पादन प्रणालीको विकास (एसएफभिसी) परियोजना लागु हुने भएको छ ।

मेड्सा डु मोण्ड र ट्रायङ्गल जेनेरेसन ह्युम्यानिटेरीको आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोगमा ग्रामीण विकासका लागि किसानले रामेछापको लिखु तामाकोशी गाउँपालिका–६ खिम्ति मनसुन साना किसान सहकारी संस्थासँग सहकार्य गरी सो कार्यक्रम सुरु गरेको हो ।

फ्रान्स सरकारको सहयोगमा सञ्चालित सो परियोजना रामेछापसँगै सिन्धुपाल्चोक, र काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लामा पनि सञ्चालनमा रहेको ग्रामीण विकासका लागि किसानका परियोजना संयोजक प्रमोद चौधरीले जनाकारी दिए । सो परियोजनाले पहिलो चरणमा रामेछापको लिखु तामाकोशी गाउँपालिकाको वडा नं ६ खिम्ति र वडा नं ७ तिल्पुङमा नमुनाको रूपमा काम गर्ने छ ।

परियोजनाले सहकारीले बनाएका साना किसान समूहसँग काम गर्ने सहकारीका अध्यक्ष भोजराज कडरियाले जानकारी दिए । किसानको पेसागत स्वास्थ्य सुधारलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेर काम गरिने उनले बताए । ‘त्यसका लागि स्थानीय सामुदायिक महिला स्वास्थ्य स्वयंसेवीका मार्फत सचेतनाका काम गरिने छ भने कृषि प्रणाली सुधारका लागि प्राविधिक मार्फत काम गरिने छ’, कडरियाले भने ।

परियोजना मार्फत कृषिमा विषादी र रासायनिक मलको प्रयोग घटाउने, स्थानीय जैविक मल र विषादीको प्रयोग बढाउँदै लैजाने, भकारो सुधार, गोठे मलको उचित प्रयोग, माटो परीक्षण र सुधार गरी अग्र्यानिक उत्पादनमा जोड दिने र किसानले उत्पादन गरेको अग्र्यानिक उत्पादनको उचित मूल्य सहित बजार व्यवस्थापन गर्ने काम सो परियोजना मार्फत हुने परियोजना संयोजक चौधरीले जानकारी दिए ।

त्यसको लागि खिम्तीमा कृषि संसाधन तथा ज्ञान केन्द्र स्थापना गरिएको छ । सो केन्द्रले माटो परीक्षण, किसानलाई आवश्यक उपकरण तथा प्रविधि सहयोग गर्ने छ । जिल्ला कृषि विकास कार्यालयसँग सहकार्य गरी सो ज्ञान केन्द्रले कृषकका समस्या समाधानको लागि काम गर्ने भएको छ ।

हल नमुनाको रूपमा काम गर्न खिम्तीका ५ वटा र तिल्पुङमा एकवटा समूह छनोट गरिएको सहकारीका अध्यक्ष कडरियाले बताए । जसबाट खिम्तिका ३ सय ८ घर धुरी र तिल्पुङका ८१ घर धुरी लाभान्वित हुने छन् ।

नमुना खेतीको लागि ६ ठाउँका २५ घर धुरीको जग्गा छनोट गरिएको छ । ती ठाउँमा नमुना अग्र्यानिक खेती गरी प्रदर्शन गरिने छ ।

परियोजनाले नेपाल रेडक्रस लगायतका मानवीय सेवा गर्ने सामाजिक संस्थाहरूसँग सहकार्य गरी विपत् व्यवस्थापन तथा वातावरण परिवर्तनको प्रभावसँग सामना गर्ने विभिन्न कार्यक्रम समेत सञ्चालन गर्ने छ ।

रासायनिक मलको प्रयोग कम गर्दै प्राङगारिक कृषि उत्पादनमा जोड दिनु कार्यक्रमको मुख्य उद्देश्य भएको एमडीएम फ्रान्सका कार्यक्रम अधिकृत मानसिंह ऐडी बताउँछन् । ‘दिगो खेतीमा अगाडि बढ्ने परियोजनाको मुख्य उद्देश्य हो, कृषकको पेसागत स्वास्थ्य र सुरक्षाको लागि हाम्रा कार्यक्रम सञ्चालन हुने छन्’, उनले भने ।

समुदायका सबै क्षेत्रलाई व्यवहार परिवर्तनको लागि एकीकृत रूपमा अघि बढाउने कार्यक्रमको उद्देश्य रहेको ग्रामीण विकासका लागि किसानका जनस्वास्थ्य अधिकृत सरिना श्रेष्ठले बताइन् । ‘सबैको सहकार्यबाट मात्र व्यवहार परिवर्तन गराउन सकिन्छ, त्यसैले हामीले सबैलाई समेटेर अघि बढ्ने योजना बनाएका छौँ’, उनले भनिन् ।

सबैको जीवन कृषि र किसानसँग जोडिने भएकोले यो परियोजना बहुआयामिक खालको भएको लिखु तामाकोशी गाउँपालिका–६ का अध्यक्ष शिवप्रसाद न्यौपाने बताउँछन् । यो परियोजना सफल हुँदा स्वास्थ्य समाज निर्माणमा सहयोग पुग्ने उनले बताए ।