काठमाडौं । शनि भगवान हिन्दू धर्मका नवग्रहमध्ये एक प्रमुख ग्रहका देवता हुन्। वैदिक ज्योतिष अनुसार शनि ग्रहले मानिसको कर्मको फल दिन्छन् — जसले गर्दा उनी न्यायका प्रतीक मानिन्छन्। उनलाई कालो वस्त्र, कालो रंग र लौह धातुसँग विशेष सम्बन्ध रहेको मानिन्छ।

शनि भगवानको मूर्तिमा प्रायः कालो पोशाकमा, हातमा धनुष(बाण वा गदा बोकेका, र काग या गिद्धमा सवार देखिन्छन्। यो मूर्तिमा पनि त्यस्तै छ : शनि देव हातमा मुद्रा बनाउँदै, गम्भीर मुद्रा र महिष वा हात्तीमाथि कहिलेकाहीँ बसिरहनु भएको छ, र पछाडि काग बसेको छ।

शनि र कागको सम्बन्ध
काग अर्थात् कौवा शनि भगवानको वाहन मानिन्छ। यो प्रतीकात्मक रूपमा निकै महत्वपूर्ण छ। हिन्दू धर्मशास्त्रहरूमा भनिएको छ कि कागले पितृ ९पूर्वज० हरूको सन्देश ल्याउने र ग्रहहरूको शक्ति हस्तान्तरण गर्ने काम गर्छ। शनि भगवान न्याय र पितृ दोष दुबैसँग सम्बन्धित भएकाले कागलाई माध्यम मानिन्छ। विशेषतः शनिबारका दिन कागलाई खाना खुवाउनु, कालो तिलको दान गर्नु, र शनिदेवको पूजा गर्नु पुण्यदायी मानिन्छ। तस्वीरमा पनि शनि देवलाई फुलमाला र पूजा सामग्रीहरूले सजाइएको देखिन्छ।

शनि देवको प्रभाव र महत्त्व
शनि देवलाई “कर्मफलदाता” पनि भनिन्छ। जसको जन्मकुण्डलीमा शनि शुभ स्थानमा छन्, उसलाई अनुशासित, नीतिवान र परिश्रमी बनाउँछन्। तर शनि अशुभ स्थानमा छन् भने जीवनमा कष्ट, कठिन परिक्षा, विलम्ब, र बाधा आउने विश्वास गरिन्छ।

साढे साती, ढैया, र शनि महादशा जस्ता अवधिहरूमा शनि देवको विशेष प्रभाव पर्छ भन्ने मान्यता छ। यस्ता बेला शनि देवको पूजा, हनुमान चालीसा पाठ, र कागलाई दान गर्नु लाभदायक मानिन्छ।

पूजाका विधिहरू
शनिबार शनि मन्दिरमा पूजा गर्नु

कालो वस्त्र, तेल, कालो तिल चढाउनु

कागलाई खाना खुवाउनु

गरीब, अशक्तलाई सहयोग गर्नु

पीपलको बोटमा तेल चढाउनु

निष्कर्ष
शनि भगवानको यो मूर्ति न केवल धार्मिक आस्थाको प्रतीक हो, तर यो जीवनमा कर्म, अनुशासन, धैर्य र न्यायको गहिरो सन्देश पनि दिन्छ। कागसहितको यो प्रस्तुति शनि देवको आध्यात्मिक गहिराइ र प्रभावलाई अझ सशक्त बनाउँछ। शनिदेवलाई समर्पित यस्तो चित्रले धर्म र लोक परम्पराको गहिरो अनुभूति दिलाउँछ।

यदि तपाईंलाई चाहियो भने म यो मूर्तिको वर्णन सहितको पूजा विधि, मन्त्र वा कथा पनि तयार पारिदिन सक्छु।